Στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης του 1821 η Μακεδονία έχει να επιδείξει μεγάλα και εξαιρετικής σημασίας γεγονότα όπως η εξέγερση της Χαλκιδικής οι σφαγές της Θεσσαλονίκης και ο «ΧΑΛΑΣΜΟΣ της ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ».
Η
Χαλκιδική, έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στον αγώνα της απελευθέρωσης
του ελληνικού έθνους από το τουρκικό ζυγό, λόγω της ευνοϊκής
γεωγραφικής θέσης της, του συμπαγούς ελληνικού πληθυσμού της και της
γειτνίασής της με την Θεσσαλονίκη. Όπως είναι γνωστό στους αιώνες της
τουρκοκρατίας η χερσόνησος της Χαλκιδικής, με τον ορεινό και δασώδη
όγκο του Χολομώντα, αποτέλεσε, όπως και άλλες παρόμοιες ελληνικές
περιοχές, ένα καταφύγιο και άσυλο των καταδιωγμένων πληθυσμών των
πεδιάδων.
Στην
εξέγερση της Χαλκιδικής άμεση και παλλαϊκή υπήρξε και η συμμετοχή των
κατοίκων της χερσονήσου της Κασσάνδρας. Οι Κασσανδρινοί όπως και οι
άλλοι Έλληνες των.....
διαφόρων περιοχών έπραξαν με απλότητα το χρέος τους προς την
υπόδουλη πατρίδα και θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία του
γένους. Ο επαναστατικός αγώνας στη Χαλκιδική άρχισε όπως είναι γνωστό,
με την άφιξη στο Άγιον Όρος κατά τα τέλη Μαρτίου 1821, του Σερραίου
μεγαλέμπορου και Φιλικού Εμμανουήλ Παπά.
Στις 17 Μαίου άρχισαν οι πρώτες
συγκρούσεις στον Πολύγυρο και τα φοβερά αντίποινα των Τούρκων στη
Θεσσαλονίκη, τα οποία όμως αντί να τρομοκρατήσουν τους Έλληνες,
έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα, τους εξαγρίωσαν και προκάλεσαν τη
γενίκευση της επανάστασης στη Χαλκιδική. Η Κασσάνδρα και το Άγιον
Όρος, αποτελούσαν στρατηγικά ερείσματα για την εξάπλωση και διατήρηση
της επανάστασης στη Χαλκιδική, γιατί ήταν εύκολο να οχυρωθούν και να
κρατηθούν και με σύμπραξη του στόλου να αποτελέσουν θαυμάσια
ορμητήρια και άσυλα. Η επανάσταση στη Χαλκιδική προχωρούσε αργά και
χωρίς οργάνωση. Οι περισσότεροι ήταν άοπλοι.
Τα επαναστατικά σώματα ήταν ασύντακτα και χωρισμένα σε δύο κυρίως τμήματα:
Το ένα αποτελείται από Μαντεμοχωρίτες και μοναχούς με αρχηγό τον Εμμ. Παπά και το άλλο από Κασσανδρινούς και Χασικοχωρίτες με αρχηγό τον Χάψα.
Το
σώμα του Εμμ. Παπά, αφού απώθησε μικρή Τουρκική δύναμη από την
Ιερισσό, προχώρησε προς τον Σταυρό και έφθασε στο στενό της Ρεντίνας,
ενώ το σώμα του Χάψα καταδίωξε τους Τούρκους και έφθασε σε απόσταση
τριών ωρών από τη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του Ιουνίου 1821, πλήθη
τρομοκρατημένων Τούρκων χωρικών, που εγκατέλειπαν τα πυρπολημένα χωριά
τους έφθαναν και κατασκήνωναν έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης. Οι
Τούρκοι της πόλης αυτής ετοιμάζονται για αντεπίθεση. Η σύγκρουση
γίνεται στην πεδινή περιοχή του Σέδες και οι επαναστάτες μη μπορώντας
ν’ αντιμετωπίσουν τις επελάσεις του ιππικού αναγκάζονται να
αποσυρθούν στα Βασιλικά. Τότε σκοτώθηκε ο Χάψας, που παρέμεινε στο πεδίο της μάχης με μικρό αριθμό πολεμιστών από τη Συκιά.
Διοικητής
των στρατευμάτων και Πασάς της Θεσσαλονίκης διορίζεται ο ικανός και
δραστήριος βεζίρης Μεχμέτ Εμίν, ο επονομαζόμενος για τη σκληρότητα
του, Εμπού Λουμπούτ, στον οποίο η Πύλη αναθέτει να
εκστρατεύσει εναντίον του Αγίου Όρους και της Κασσάνδρας. Κατά τα
μέσα Οκτωβρίου με 3.000 περίπου άνδρες κινείται εναντίον της
Κασσάνδρας, που την υπεράσπιζαν μόνο 430 Έλληνες. Ταυτόχρονα έρχονται
και 20 πλοία για να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις του. Η απόπειρα
του στα τέλη Οκτωβρίου να εκβιάσει το στενό με πλευρική απόβαση 600
ανδρών αποτυχαίνει. Ο ισθμός γεμίζει από πτώματα ανδρών και αλόγων,
ενώ ένα από τα καράβια του αιχμαλωτίζεται με 28 άνδρες. Παρά την
πρώτη αποτυχία ο Μεχμέτ Εμίν δεν αποθαρρύνεται, αλλά ετοιμάζει γενική
επίθεση. Διατάζει να του σταλούν επειγόντως ενισχύσεις και να
μετακινηθούν προς το μέτωπο της Κασσάνδρας . Προτού εξαπολύσει την
τελική επίθεση, καλεί τους επαναστάτες να υποταχθούν, υποσχόμενος
γενική αμνηστία. Του απάντησαν "μολών λαβέ".
Τα ξημερώματα της 14ης Νοεμβρίου 1821 οι Τούρκοι ορμούν με αλαλαγμούς να διαβούν την τάφρο. Για πολλές ώρες αποκρούονται νικηφόρα από τους Κασσανδρινούς μαχητές, οι οποίοι μάχονται ως αληθινοί Μακεδόνες.
Τα ξημερώματα της 14ης Νοεμβρίου 1821 οι Τούρκοι ορμούν με αλαλαγμούς να διαβούν την τάφρο. Για πολλές ώρες αποκρούονται νικηφόρα από τους Κασσανδρινούς μαχητές, οι οποίοι μάχονται ως αληθινοί Μακεδόνες.
Οι
αγωνιστές κάμφηκαν φυσικά λόγω της συντριπτικής αριθμητικής υπεροχής
των Τουρκων αλλά δεν υποτάχτηκαν, ούτε παραδόθηκαν. Οι επιζώντες μαχητές υποχώρησαν, πάντοτε μαχόμενοι, προς τα Παζαράκια (Κρυοπηγή σήμερα ), το Παλιούρι και το Ποσείδι, απ' όπου μαζί με πολλά γυναικόπαιδα, κατέφυγαν στο Άγιο Όρος και στα νησιά Ύδρα και Αίγινα.
Τα
θηριώδη στίφη των μουσουλμάνων με την άδεια του Λουμπούτ ξεχύθηκαν
στην όμορφη γη, πυρπόλησαν όλα τα σπίτια, λεηλάτησαν περιουσίες,
βασάνισαν, έσφαξαν και αιχμαλώτισαν αθώους. Ο τόπος για μήνες κάπνιζε
από τις πυρπολήσεις των κατακτητών.
Η Κασσάνδρα ερημώθηκε.
Μετά
την πτώση της Κασσάνδρας η επανάσταση της Χαλκιδικής ουσιαστικά έχει
κριθεί. Ο Εμμανουήλ Παπάς περνά στο Άγιο Όρος. Πλέοντας όμως προς
την ελεύθερη Ελλάδα, παθαίνει συγκοπή και το καράβι τον βγάζει νεκρό
στην Ύδρα, όπου τον κηδεύουν με τιμές.
Κανείς,
ακόμη και σήμερα, δεν μπορεί να υπολογίσει τον αριθμό των τραγικών
θυμάτων στην Κασσάνδρα καθώς και εκείνων, κυρίως γυναικών και παιδιών
που σύρθηκαν στην αιχμαλωσία και τον αναγκαστικό εξισλαμισμό.
Η επανάσταση της Χαλκιδικής έληξε οριστικά με την παράδοση του Αγίου Όρους, τον Ιανουάριο του 1822.
Οι
όροι που επιβλήθηκαν στους μοναχούς ήταν βαρύτατοι. Μεταξύ αυτών
ήταν η αποστολή ομήρων στην Κωνσταντινούπολη, η εγκατάσταση τουρκικής
φρουράς και η καταβολή διπλάσιων των καθυστερημένων φόρων. Το τέλος της επανάστασης έβρισκε τη Χαλκιδική ερειπωμένη. Συνολικά 78 χωριά και 59 αγιορείτικα μετόχια καταστράφηκαν.
Ο ηρωικός αγώνας όμως δεν πήγε χαμένος.
Οι επαναστάτες επί έξι περίπου μήνες απασχόλησαν μεγάλο αριθμό τουρκικών δυνάμεων. Έτσι δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος για να εδραιωθεί η Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Εξίσου σημαντικός ήταν ο ηθικός αντίκτυπος.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου