ΤΗΣ ΓΙΟΥΛΗΣ ΑΓΓΕΛΗ
Μια πινακίδα στα Τέμπη, πάνω στην
εθνική οδό, δε μαρτυρά με τίποτε αυτό που θα συναντήσει κανείς
παίρνοντας τον ελικωτό δρόμο στις πλαγιές του Κισσάβου και φτάνοντας στο
ιστορικό χωριό Αμπελάκια.Χρόνια τώρα περνούσα από το σημείο και πάντα αναρωτιόμουν τι τόσο αξιόλογο έχει αυτό το χωριό. Δεν αποφάσιζα να ακολουθήσω την πρόκληση των μόνον πέντε χλμ., καθώς η θέα της γυμνής πλαγιάς του Κισσάβου με αποθάρρυνε.
Ωστόσο, η καταγωγή δύο καλών μου φίλων από το χωριό και η πρόσκλησή τους μου έδωσαν την ευκαιρία που μέχρι τώρα άφηνα ανεκμετάλλευτη. Στρίβω, λοιπόν, από τα Τέμπη και κατευθύνομαι προς τον πολυσυζητημένο ιστορικό τόπο των Αμπελακιωτών. Ο ελικοειδής ρυθμός του δρόμου στις ανατολικές πτυχές του βουνού μπορεί να αφήνει πίσω την πανέμορφη κοιλάδα των Τεμπών, αλλά στο τέρμα του κρύβει ένα αρχοντικό χωριό που αμέσως διεκδικεί τη διαφορετικότητα.
Η αρχοντιά μαρτυρά την Ιστορία
Στη διατηρητέα γειτονιά του Κισσάβου, μέσα στην πλούσια βλάστηση και στη δροσιά των νερών του βουνού, η φιλοξενία των κατοίκων, η αρχοντική συμπεριφορά, η νοικοκυροσύνη, η άψογη αρχιτεκτονική που διατηρείται ζωντανή ακόμη και σήμερα, από το μεράκι των μόνιμων ή όχι κατοίκων του, αποδεικνύουν ότι κάποτε εδώ ήταν εγκατεστημένη η ευημερία, η οικονομικά ευμάρεια, ο πολιτισμός, η μόρφωση.
Η... άλλη κουλτούρα σ' αυτόν τον τόπο μου δημιούργησε την απορία. Γιατί εδώ; Οι φίλοι μου γεμάτοι περηφάνια, αλλά με φυσικό ύφος, μου εξηγούν: Μα εδώ γεννήθηκε ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός παγκοσμίως, ενώ και οι Τούρκοι δεν πάτησαν το πόδι τους στο χωριό μας.
Τα χρόνια της οικονομικής ακμής του σπουδαίου αυτού χωριού του νομού Λάρισας οφείλονται στη ρίζα ενός ξερόχορτου, που οι ντόπιοι αποκαλούν ριζάρι, από το οποίο έφτιαχναν ένα ολοπόρφυρο χρώμα και έβαφαν τα νήματα που κατασκεύαζαν. Η βιοτεχνία και η εμπορία βαμβακερών υφασμάτων και κόκκινων νημάτων διοχετεύτηκαν στις σημαντικότερες αγορές της κεντρικής κυρίως Ευρώπης του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, μεταφέροντας και τη φήμη του χωριού.
Κυρίως όμως η ιστορική κοινότητα είναι γνωστή για την «Κοινή Συντροφία», μια εμποροβιοτεχνική συσσωμάτωση που θεωρείται η πρώτη του είδους στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο, και από τους περισσότερους ιστορικούς χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος συνεταιρισμός κεφαλαίου και εργασίας.
Φυσική απόρροια του πλούτου της περιοχής ήταν και η ενασχόληση των κατοίκων με τις τέχνες και τα γράμματα. Την εποχή εκείνη λειτούργησαν σχολεία με ονομαστούς δασκάλους, εξοπλίζονταν βιβλιοθήκες με όλες τις τελευταίες εκδόσεις και γενικότερα υπήρχε μια υψηλή ποιότητα ζωής.
Βόλτα στα πέτρινα σοκάκια
Αφού ταξίδεψα νοερά στην εποχή της οικονομικής άνθησης, άρχισα την περιήγηση στα πέτρινα καλντερίμια. Γέροντες κάθονται στις πόρτες των σπιτιών και μας καλωσορίζουν με ευγένεια, ενώ τις φωνές των λιγοστών παιδιών και τους ήχους του νερού και της φύσης μεταφέρει μέσα στα σοκάκια ο φθινοπωρινός αέρας.
Η κεντρική πλατεία με τα πλατάνια αποδεικνύει ότι το καλοκαίρι η δροσιά είναι εγκατεστημένη στο χωριό, όπου οι διάσπαρτες πέτρινες βρύσες εργάζονται νυχθημερόν όλες τις εποχές του χρόνου, ακόμη και τις ημέρες του καυτού θέρους.
Ενα καφεδάκι με θέα τους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου και συνεχίζουμε για να ανακαλύψουμε απ' άκρη σ' άκρη τους δύο οικισμούς του χωριού και τα αξιοθέατά τους.
Τα αρχοντικά
Το βλέμμα αποσπούν φυσικά τα αρχοντικά της ακμής της «Κοινής Συντροφίας» των Αμπελακίων, που αποτελούσαν ένα κράμα ντόπιας λαϊκής αρχιτεκτονικής με επιδράσεις από το ευρωπαϊκό μπαρόκ και κατασκευάστηκαν ανάμεσα στο 18ο και το 19ο αιώνα.
Είναι διώροφα ή τριώροφα, έχουν φρουριακή μορφή εξωτερικά, με πολεμίστρες ή και ελάχιστα ανοίγματα στην πέτρινη κατασκευή του ισογείου και με πολλά ανοίγματα στο ανώι, όπου προβάλλουν χαρακτηριστικές αρχιτεκτονικές προεξοχές, με ελαφριά ξύλινη κατασκευή και φεγγίτες με πολύχρωμα τζάμια. Αλλά και τα σπίτια των κατοίκων έχουν επηρεαστεί από την αρχιτεκτονική των αρχοντικών, είναι πολύ περιποιημένα και φτιαγμένα κατά κύριο λόγο από πέτρα και μεράκι.
Κυριότερο δείγμα αυτής της αρχιτεκτονικής αποτελεί το επιβλητικό αρχοντικό του Γ. Μαύρου (Σβαρτς), προέδρου του Συνεταιρισμού, που χτίστηκε το 1787 και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, καθώς και η παλιά βιβλιοθήκη της Μανιάρειου Σχολής με βιβλία σπάνιων εκδόσεων.
Αξιοθέατα
Βρήκα χρόνο να επισκεφτώ το Μουσείο Αμπελακίων περιόδου 1940 - 1949, το Κέντρο Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο αρχοντικό του «Μολά», σε μικρή απόσταση από την κεντρική πλατεία του χωριού. Τα λαογραφικά εκθέματα δεν παρουσιάζονται μέσα σε προθήκες, όπως συνηθίζεται, αλλά είναι τοποθετημένα σε φυσικό περιβάλλον, προσφέροντας έτσι την εικόνα ενός αμπελακιώτικου αρχοντικού της εποχής της «Κοινής Συντροφίας».
Στον ανεμόμυλο
Επειτα από μια κυκλική βόλτα που μου αποκάλυψε αρκετές από τις γωνιές των Αμπελακίων, ξεκίνησα για τον ανεμόμυλο. Σήμερα σώζεται μόνον το ισόγειο, καθώς καταστράφηκε το έτος 1797 από τους Τούρκους. Από εκεί το ηλιοβασίλεμα είναι καταπληκτικό.
Εκκλησίες
Οι έξι εκκλησίες μέσα κι έξω από το χωριό κάνουν ακόμη πιο γραφικό το τοπίο, συμπληρώνοντας στην πέτρα και το ξύλο. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου (15ος - 16ος αιώνας) έχει σπάνιες αγιογραφίες, ενώ ο Προφήτης Ηλίας προσφέρει θέα στην κοιλάδα των Τεμπών, στο Κάστρο της Ωριάς και στα ορεινά χωριά του δήμου Τεμπών, τη Ραψάνη και την Κρανιά Ολύμπου.
Ο χρόνος τελικά ήταν λίγος. Υπόσχομαι να επιστρέψω στα Αμπελάκια, γιατί έχουν ακόμη πολλά να μου διηγηθούν.
πηγη www.agelioforos.gr
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ Ζαχλωρού: Ομορφιά στα βάθη του φαραγγιού
About Unknown
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου